1909: Η άγνωστη εμφύλια ναυμαχία του Ελληνικού Στόλου στη Σαλαμίνα! Γιατί έγινε;

Το Κίνημα στο Γουδή όλοι το γνωρίζουμε. Αυτό που διαφεύγει σε πολλούς είναι ότι λίγο μετά από την εκδήλωσή του, οι Έλληνες έζησαν ένα απίστευτο γεγονός: μια εμφύλια ναυμαχία στη Σαλαμίνα! 

Ο μισός ελληνικός στόλος εναντίον του άλλου μισού! 

Φαίνεται ότι στις δύσκολες ώρες -τότε και τώρα- η αλληλεγγύη πάντα αργεί να έρθει σ΄ αυτή τη χώρα. Πρώτα πρέπει -και τότε και τώρα- να μας επισκεφθεί η διχόνοια. Οκτώβριος 1908. Μια μυστική οργάνωση κατωτέρων αξιωματικών με το όνομα Στρατιωτικός Σύνδεσμος δημιουργείτε. 

Επκεφαλής ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ζορμπάς. Στις 15 Αυγούστου 1909 ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος δημοσίευσε στον Τύπο τις θέσεις του: Κατάληψη της πολιτικής εξουσίας με απομάκρυνση της βασιλικής οικογένειας από τη διοίκηση των ΕΔ Αποδοκιμασία των όσων εξευτελιστικών όρων δέχτηκε η Ελλάδα μετά από την ήττα του 1897. Επεσήμαναν ότι η ήττα θα είχε αποφευχθεί αν οι ΕΔ ήταν κατάλληλα εξοπλισμένες και προετοιμασμένες. 

'Έντιμη διοίκηση ,δικαιοσύνη ,σωστή διαχείριση εκπαίδευση για όλους. Οι αξιωματικοί του Στρατιωτικού Συνδέσμου χωρίζονταν στους μετριοπαθείς που υποστήριζαν τον κοινοβουλευτισμό και στους ριζοσπάστες που ζητούσαν στρατιωτική δικτατορία. Οι πρώτοι κέρδισαν και έκαναν το Κίνημα στο Γουδή, στις 15 Αυγούστου 1909. Όμως δεν ήταν όλοι υπέρ της πορείας που ακολούθησαν οι εμπνευστές του Κινήματος. Στις 12 Οκτωβρίου ο υποπλοίαρχος Κωνσταντίνος Τυπάλδος εξέφρασε τις ανησυχίες του για τη πορεία του μεταρρυθμιστικού έργου αλλά και την κατάσταση του ΠΝ. Μετέφερε λοιπόν δυο αιτήματα της ομάδας των “ριζοσπαστών”: Aποστρατεία όσων αξιωματικών δεν προέρχονταν από τη Ναυτικών Δοκίμων Nα κληθούν ξένοι εκπαιδευτές για το προσωπικό του ΠΝ Όπως γράφει σ΄ ένα εξαιρετικό κειμενό του ο Πλοίαρχος Α.Τσιλιβίγκος (ΠΝ): “την επομένη ημέρα (13 Οκτωβρίου) ο Υποπλοίαρχος Κ. Τυπάλδος από κοινού με τον αρχηγό του ΣΣ Συνταγματάρχη Ν. Ζορμπά έθεσαν υπόψη του Υπουργού Ναυτικών Ι. Δαμιανού τα ανωτέρω αιτήματα.

Ο Υπουργός Ναυτικών στις 14 Οκτωβρίου προθυμοποιήθηκε να καταθέσει νομοσχέδιο στη Βουλή, με το οποίο θα μειωνόταν το όριο ηλικίας των Πλοιάρχων κατά τέτοιο τρόπο, ώστε τον επόμενο χρόνο να αποστρατεύονταν οι περισσότεροι απ΄ αυτούς που ζητούσε ο Υποπλοίαρχος Κ. Τυπάλδος. Πέραν των Πλοιάρχων οι ριζοσπάστες επιθυμούσαν και την αποστράτευση 12 Αντιπλοιάρχων, για τους οποίους ο Υπουργός των Ναυτικών πρότεινε τη σύσταση επιτροπών κρίσεων, καθώς το όριο ηλικίας των δεν επέτρεπε την άμεση αποστρατεία, εξάλλου δε μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονταν και δύο συγγενικά πρόσωπα του Πρωθυπουργού. 

Ο αρχηγός του ΣΣ, Συνταγματάρχης Ν. Ζορμπάς, ήταν εν πολλοίς σύμφωνος με τα ανωτέρω αιτήματα των ριζοσπαστών, ωστόσο η πολιτική που σκόπευε να ακολουθήσει απαιτούσε χειρισμούς εντός των πλαισίων της νομιμότητας, τους οποίους ο Υποπλοίαρχος Κ. Τυπάλδος δεν ήταν διατεθειμένος να αναμείνει. Κατόπιν των εξελίξεων αυτών στις 15 Οκτωβρίου, ο επικεφαλής της ριζοσπαστικής μερίδας του ΣΣ, Υποπλοίαρχος Κ. Τυπάλδος, μαζί με 25 κατώτερους Αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού κινήθηκε προς το Ναύσταθμο Σαλαμίνας, συνέλαβε τον Διευθυντή του Ναυστάθμου Υποναύαρχο Δ. Βουδούρη, κατέλαβε τη νησίδα Λέρο πλησίον του Ναυστάθμου όπου φυλάσσονταν τα πυρομαχικά και απέκτησε τον έλεγχο επί των αντιτορπιλικών πλοίων (Σφενδόνη, Ναυκρατούσα, Ασπίς, Θύελλα, Βέλος). Η αντίδραση του ΣΣ σ΄ αυτές τις εξελίξεις ήταν άμεση. Τα θωρηκτά του Στόλου (Ύδρα, Σπέτσαι, Ψαρά) υπό τον Ναύαρχο Ι. Μιαούλη, που ήταν αγκυροβολημένα στο Κερατσίνι, απέκλεισαν το Ναύσταθμο. Το απόγευμα της 15ης Οκτωβρίου τα αντιτορπιλικά υπό τον Υποπλοίαρχο Κ. Τυπάλδο προσπάθησαν να διέλθουν από το στενό μεταξύ Σαλαμίνας και Κερατσινίου. 

Ακολούθησε ναυμαχία μεταξύ εμφυλίων δυνάμεων, η οποία διήρκησε 20 λεπτά της ώρας και στη συνέχεια οι ριζοσπαστικές δυνάμεις του ΣΣ αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν προς το Ναύσταθμο Σαλαμίνας. 

Ο απολογισμός αυτής της εμφύλιας ναυμαχίας ήταν τέσσερις νεκροί και αρκετοί τραυματίες, ενώ τα αντιτορπιλικά Σφενδόνη, Ναυκρατούσα, Ασπίς και το Θωρηκτό Ύδρα έπαθαν σημαντικές ζημιές, οι οποίες εκτιμήθηκαν στο ύψος των 150.000 δρχ. Οι ριζοσπάστες, εγκαταλείποντας τα αντιτορπιλικά στο Ναύσταθμο, κατόρθωσαν και διέφυγαν, αλλά εντός της επόμενης εβδομάδος συνελήφθηκαν, προφυλακίστηκαν και στη συνέχεια παραπέμφθηκαν σε δίκη με την κατηγορία της ανταρσίας. Ωστόσο πριν τη δίκη τους χορηγήθηκε αμνηστία, καθώς οι ενέργειές τους θεωρήθηκε ότι αποσκοπούσαν στην προώθηση και υλοποίηση των αρχών του ΣΣ, όπως αυτές είχαν διατυπωθεί με το Κίνημα στο Γουδή.

Όσον αφορά τη μετέπειτα πορεία του Υποπλοιάρχου Κ. Τυπάλδου, αυτή υπήρξε λαμπρή, καθώς έλαβε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις των δύο βαλκανικών πολέμων όπου ανέπτυξε σημαντική δράση, προβιβάστηκε το 1920 στο βαθμό του Υποναυάρχου, διετέλεσε στη συνέχεια Υπουργός των Ναυτικών και τοποθετήθηκε το 1926 στη θέση του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού μέχρι το 1931 που αποστρατεύτηκε με το βαθμό του Αντιναυάρχου (απεβίωσε στις 28/2/1945). 

Η εμφύλια ναυμαχία το 1909 προξένησε μεγάλη εντύπωση στην Ευρώπη. Πολλές ευρωπαϊκές εφημερίδες και μάλιστα στην πρώτη τους σελίδα αναφέρονταν σ΄ αυτό το θλιβερό γεγονός. Χαρακτηριστικό είναι το πρωτοσέλιδο της γαλλικής εφημερίδας Ματιέν: «Ναυμαχία μεταξύ Ελλήνων». Επίσης ο ελληνικός τύπος της εποχής (εφημερ. ¨Χρόνος¨) αναφέρθηκε λεπτομερώς σ΄αυτήν την εμφύλια διαμάχη, η οποία χαρακτηρίστηκε σκωπτικά ως «Η Δεύτερη Ναυμαχία της Σαλαμίνας». 

onalert