Η “Μακεδονία” για τη Μακεδονία λίγο πριν την απελευθέρωσή της

Εφημερίδα “Μακεδονία της Κυριακής”

Αφιέρωμα

Με την έκδοσή της στις 10 Ιουλίου του 1911 η εφημερίδα "Μακεδονία" αρχίζει να καταγράφει στο σώμα της την εποχή, τις ιδέες, τις ειδήσεις και τα γεγονότα λίγο πριν από την απελευθέρωση του 1912.Επιμέλεια αφιερώματος, κείμενα: Στέλιος Κούκος (skoukos@makthes.gr)

Πρόχειρη και “απόκρυφη” ιστορία

Η εισαγωγή του αφιερώματος:

Ανατρέχοντας σε παλιές εφημερίδες και διαβάζοντας τις ειδήσεις όπως τις κατέγραψαν “εν βρασμώ” ή ακόμη και “εξ επαφής”, αντιλαμβανόμαστε πως ο Τύπος αποτελεί μια πρόχειρη αλλά και έκτακτη πρωτογενή καταγραφή της ιστορίας. Έτσι οι εφημερίδες παύουν πλέον να είναι εφήμερες και ευτελείς και αποκτούν λάμψη, τη δική τους αθανασία. Ο χρόνος πραγματοποιεί την απαιτούμενη ζύμωση για να ωριμάσει ένα γεγονός και να αποκτήσει τη θέση που πραγματικά του αναλογεί μέσα στον ορυμαγδό των ειδήσεων και στον ευρύτερο κόσμο. Απόδειξη της ζύμωσης, το κιτρινισμένο χαρτί, που αποβάλλει τη φρεσκάδα του για να μας φανερώσει το ξεσκαρτάρισμα των ειδήσεων και να μας αφήσει να δούμε γυμνή την τελεσίδικη απόφανση των ίδιων των γεγονότων, τη σαφή ετυμηγορία της ιστορίας. Γεγονότα, ειδήσεις, άρθρα και λοιπές παρεμβάσεις αποκτούν έτσι πλέον το δικό τους ειδικό βάρος, τη δική τους χαρακτηριστική ακτινοβολία.

Και πάλι όμως, επειδή ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει κάτι στο ίδιο το δημοσιευμένο υλικό, φαίνεται πως εκεί που πραγματοποιείται η ωρίμανση είναι τελικά μέσα μας, και έτσι ουσιαστικά πρόκειται για ένα είδος κάθαρσης. Και τότε όλα μοιάζουν να τακτοποιούνται. Αμείλικτα καμιά φορά, αλλά χωρίς τεχνητούς αποκλεισμούς.

Όλες οι ειδήσεις αποτελούν τον προηγούμενο κόσμο μας, τον οδικό χάρτη του πώς φτάσαμε ως εδώ, το παρελθόν μας. Φαίνεται όμως πως ακόμη μεγαλύτερη αξία και λάμψη έχουν οι πιο παλιές εφημερίδες, όταν ο γραπτός Τύπος αποτελούσε τον μοναδικό “συλλέκτη” και “αναμεταδότη” των ειδήσεων και των νέων.
Οι σελίδες των εφημερίδων αποτελούν έναν μοναδικό και ακαταμάχητο θησαυρό, που προφανώς δύσκολα θα ξεπεραστεί από κάποιο άλλο μέσο. Η συνάφεια με ένα παλιό σώμα εφημερίδων ακόμη και στην ψηφιακή εκδοχή σε καθηλώνει. Και οι λόγοι είναι πολλοί. Ανάμεσα σ' αυτούς και η πιο ζωντανή γλώσσα, αφού ουσιαστικά δεν είχε ακόμη διαμορφωθεί ένας παγιωμένος δημοσιογραφικός λόγος και έτσι ένα γεγονός μπορούσε να αποδοθεί με μια πιο ρέουσα γλώσσα. Και ίσως αυτό είναι που κάνει τις εφημερίδες να είναι λαχταριστές ακόμη και στην οθόνη του υπολογιστή, αφού πιάνεις τον εαυτό σου να νιώθει ότι της ψηλαφεί... με το μάτι. Οι παλιές εφημερίδες ψηφιοποιούνται για να μη φθείρονται από τον καιρό και τα χέρια μας και για να υπάρχουν εσαεί. Έτσι τελούν πάλι σε κυκλοφορία, αφού βρίσκονται στη διάθεσή μας σε πρώτη... αναζήτηση. Και αποτελούν έναν τεράστιο κόσμο, μια μεγάλη περιπέτεια, γιατί πέρα από τα πολλά ιστορικά στοιχεία που διασώζουν, κρατούν στο σώμα τους και ποικίλες άλλες εκφάνσεις και λεπτομέρειες της καθημερινής κοινωνικής και οικονομικής ζωής, που τελικά όλα μαζί ζωντανεύουν ολόκληρες εποχές.

Γι' αυτό η αναδίφηση σ' αυτές αποτελεί μια ξεχωριστή εμπειρία. Ιδιαίτερα όταν υποψιάζεσαι ή γνωρίζεις ότι εκεί βρίσκονται κρυμμένοι θησαυροί. Πολλές φορές ανεκτίμητοι! Και αφού δεν τον γνωρίζουμε όλον αυτόν τον θησαυρό, μοιάζει στην ουσία να είναι απόκρυφος!