Συνέντευξη της Αλεξάνδρας Γραβάς στην Αρετή Κοκκίνου στο "Μουσικόραμα"
Ερμηνεύτρια με ελληνική ταυτότητα, εκλεκτές συνεργασίες και συναυλίες σε όλο τον πλανήτη. Τη συνάντησα με αφορμή την παρουσίαση του cd της“On the wings of love - Με του έρωτα τις ευωδιές – Songbook 1” στις11 Νοεμβρίου στον Ιανό, σε ένα διάλειμμα μεταξύ συναυλιών σε όλο τον κόσμο όπου παρουσιάζει μελοποιημένο Καβάφη. Αυτές είναι οι πολύτιμες αποσκευές ενός πραγματικού καλλιτέχνη-πολίτη του κόσμου!
Α. Κοκκίνου: Κ. Gravas, είστε μόνιμος κάτοικος Γερμανίας ή Ελλάδας;
Α. Gravas: Είμαι κάτοικος Αυστρίας, Βιέννης.
Α. Κοκκίνου: Ό, τι καλύτερο! Ζείτε στη βασίλισσα της μουσικής! Με όλα αυτά τα ταξίδια νιώθετε και λίγο πολίτις του κόσμου;
Α. Gravas: Πάρα πολύ! Έμεινα στη Βιέννη και στη Φραγκφούρτη, δώδεκα χρόνια στο Λονδίνο... Πηγαινοερχόμαστε. Δεν νιώθω ότι κάπου είναι για μένα ο τόπος της απόλυτης ομορφιάς, ο τόπος της ζωής μου όπου εκεί είναι το σπίτι μου. Είμαι Ευρωπαία, αυτός είναι ο χώρος μου. Έχω βέβαια ελληνικό διαβατήριο και ελληνική ταυτότητα σαν άνθρωπος.
Α. Κοκκίνου: Στέκομαι στο γεγονός ότι δηλώνετε Ευρωπαία. Σαν άνθρωπος της τέχνης και πολίτις του κόσμου νιώθετε ότι ο όρος αυτός έχει ιδιαίτερο βάρος για σας;
Α. Gravas: Είναι κάτι αυτονόητο για μένα. Νομίζω πως είμαι και τυχερή επειδή μεγάλωσα στη Γερμανία και όλοι οι φίλοι μου ήταν από διάφορες χώρες, Ιταλοί, Ισπανοί, Γιουκοσλάβοι, Τούρκοι, 'Ελληνες, Γερμανοί.. Μεγαλώνοντας σε ένα τέτοιο πολυπολισμικό περιβάλλον το βρίσκεις αυτονόητο ότι είμαστε φίλοι και ο καθένας έχει τα έθιμά του. Αυτό με βοήθησε να διαμορφώσω την αντίληψη που έχω και σήμερα: Για μένα δεν υπάρχουν σύνορα. Δεν με ενδιαφέρει από πού είναι ο απέναντί μου, αν είναι άσπρος, μαύρος… Με ενδιαφέρει να τα βρίσκουμε.
Α. Κοκκίνου:Αυτή η αντίληψή για τα πράγματα φαίνεται και στις πολυποίκιλες μουσικές σας επιλογές. Έχετε κινηθεί σε μία τεράστια γκάμα, από το λόγιο ρεπερτόριο (άριες, ορατόρια κλπ) σε jazz κομμάτια, ελληνικά τραγούδια και μουσικές του κόσμου. Πόσο δύσκολο είναι για έναν ερμηνευτή να αποδώσει τόσο διαφορετικά είδη; Υπάρχει διαφορετική προσέγγιση στο κάθε είδος;
Α. Gravas: Είμαι πάντα της άποψης ότι πρέπει να σεβαστείς το είδος της μουσικής που πάς να ερμηνεύσεις. Το ερώτημα είναι γιατί έχεις επιλέξει να το ερμηνεύσεις. Η λέξη crossoverστη μουσική είναι πολύ της μόδας τα τελευταία είκοσι χρόνια. Μην ξεχνάμε, όμως ότι το crossover άρχισε και απ' την εποχή του Caruso, μόνο που δεν το έλεγαν έτσι τότε.. Προσωπικά, είμαι λυρική τραγουδίστρια, αυτές ήταν οι σπουδές μου και η αρχική μου πορεία, αλλά πάντα είχα κι άλλα ενδιαφέροντα. Δεν ονομάζω τον εαυτό μου τραγουδίστρια της όπερας, δεν ήμουν ποτέ αυτό με όλη μου την ψυχή, ποτέ δεν ονειρεύτηκα να γίνω Μαρία Κάλλας. Γενικά, ποτέ δεν είχα ένα είδωλο, δεν ήθελα να είμαι αντίγραφο κάποιου άλλου.
Όταν τραγουδάω ένα κομμάτι που δεν είναι κλασσικό, πχ. ένα ελληνικό κομμάτι του Χατζιδάκι ή του Θεοδωράκηπρέπει να σκεφτώ πώς θα χειριστώ τη φωνή μου, σε τεχνικό επίπεδο μιλώντας να μην χρησιμοποιήσω την οπερετική φωνή αλλά να του δώσω κατάλληλο χρωματισμό για να το κάνω δικό μου, χωρίς να είναι μίμηση των άλλων εκτελέσεων του πολυτραγουδισμένου τραγουδιού. Πιστεύω πως έχω βρει δικό μου τρόπο σε τεχνική ανάλυση. Σίγουρα πάντως δεν ξυπνάω ένα πρωί και να πω ξαφνικά πως θα ερμηνεύσω το τάδε τραγούδι έτσι απλά. Το επεξεργάζομαι, πειραματίζομαι, δοκιμάζω και πάνω στη σκηνή, μέχρι να βρω τον δικό μου ήχο. Ή πες ότι λέω το “send in the clowns” ή το “summertime”. Δεν είμαι τραγουδίστρια της jazz, ούτε του musical, αλλά μου αρέσει ένα κομμάτι, το μαθαίνω, ανοίγω το στόμα μου, ακούω τον εαυτό μου, δοκιμάζομαι και προσπαθώ να κάνω κάτι καινούργιο. Αυτό έχει νόημα για μένα σαν καλλιτέχνης, γιατί το να κάνω κάποια κόπια της κόπιας δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου. Και δεν το κάνω για το θεατή και μόνο, το κάνω για μένα, πολύ εγωιστικά. Συγνώμη, αλλά το κάνω για μένα … (γέλια)
Α. Κοκκίνου:Από κει δεν ξεκινάει το όλο πράγμα;
Α. Gravas: Για μένα ναι. Ένας πολύ γνωστός Γερμανός δημοσιογράφος και μουσικοκριτικός είπε: “Κι άλλη mezzo soprano έρχεται να κάνει crossover;” Εγώ του απάντησα: “Άκουσε πρώτα και θα μιλήσουμε μετά”. Κι εκείνος κατάλαβε, και στη συνέχεια έγινε και fan μου, ότι το cd μου δεν έχει τη λογική του marketing, ποιά κομμάτια θα πουλήσουν καλύτερα ή σε ποιά ομάδα ανθρώπων απευθύνεται εμπορικά. Η δουλειά αυτή δεν έγινε με κάποια πολυεθνική. Είναι δική μου ανεξάρτητη παραγωγή, επομένως έχω την πολυτέλεια να κάνω αυτό που θέλω εγώ καλλιτεχνικά.
Α. Κοκκίνου: Έτσι πιστεύω εγώ ότι θα έπρεπε να είναι όλες οι δουλειές. Μια και ήρθε η κουβέντα στο cd “Με του έρωτα τις ευωδιές”, θα ήθελα να μου μιλήσεις για τους συντελεστές.
Α. Gravas: Συμμετέχει ο Άγγλος πιανίστας, ο Nigel Foster, με τον οποίο έχουμε κάνει πολλές συναυλίες και είναι ένας από τους πιο γνωστούς πιανίστες συνοδείας στη χώρα του. Σε ένα κομμάτι παίζει ο Ροδίτης ακκορντεονίστας Κυριάκος Κωνσταντάκης, μεγάλη ανακάλυψη για μένα!
Α. Κοκκίνου: Είχατε παίξει και μαζί στη Ρόδο;
Α. Gravas: Ναι! Κάναμε μαζί τη “Νύχτα μαγικιά”. Το κομμάτι αυτό στο δίσκο βγήκε εντελώς αυτοσχεδιαστικά! Ο άνθρωπος δεν ήξερε καν την τονικότητα που θα αρχίσει ! (γέλια). Επίσης συμμετέχει ένας πολύ ταλαντούχος Έλληνας πιανίστας και μαέστρος, ο Κωνσταντίνος Δημηνάκης, ο οποίος σπούδασε στη Βιέννη. Ο Γιώργος Πανέτσος (σημ:Έλληνας κιθαριστής που διαπρέπει στο εξωτερικό) παίζει σε δύο κομμάτια σε μια ζωντανή ηχογράφηση από το Sargfabric Vienna Concert 2012 και βέβαια ο Μίμης Πλέσσαςπαίζει στο πιάνο το κομμάτι του και δικό μου αγαπημένο, την “Καθαρή Δευτέρα” .
Α. Κοκκίνου:Να πω ότι μου έκαναν εντύπωση στο βιογραφικό σας οι σπουδές φιλοσοφίας που έχετε κάνει, παράλληλα με τη μουσικολογία και τη Γερμανική φιλολογία. Πόσο κοντά είναι η φιλοσοφία με την τέχνη;
Α. Gravas: Η φιλοσοφία είναι το παν, το όλο. Δεν είναι αρκετό αυτό; Είναι το ψάξιμο του μυαλού μας, το ψάξιμο άλλων σοφών ανθρώπων στη διάρκεια των τελευταίων 2.500 χρόνων. Στις ακαδημαϊκές σπουδές μπήκα για ένα τελείως απίθανο λόγο: Είχα πάθει παράλυση στις φωνητικές χορδές στα δεκάξι μου. Δυστυχώς αυτό τράβηξε αρκετά χρόνια και τα όνειρά μου να γίνω τραγουδίστρια είχαν χαλάσει. Έπρεπε να γίνω καλά για να συνεχίσω-ευτυχώς βρήκα ένα γιατρό που με βοήθησε να θεραπευτώ. Για ενάμισι χρόνο δεν μιλούσα, όμως ήθελα να κάνω κάτι κι έτσι γύρισα στον ακαδημαϊκό τομέα. Δεν άφησα τις σπουδές μου όταν έγινα καλά γιατί μου άρεσαν, αν και δεν ήθελα να γίνω θεωρητικός. Έμαθα πάρα πολλά πράγματα που δεν θα τα μάθαινα αν σπούδαζα μόνο τραγούδι.
Α. Κοκκίνου:Και μπορεί αυτά τα πράγματα να μπήκαν και μέσα στην τέχνη σας τελικά. Μεταξύ πολλών άλλων έχετε ερμηνεύσει μελοποιημένη ποίηση. Άκουσα μέρος μιας δουλειάς σε μελοποίηση Καβάφη που μου άρεσε πολύ. Η μελοποιημένη ποίηση είναι ελληνικό φαινόμενο ή συνηθίζεται και αλλού;
Α. Gravas: Όχι όπως στην Ελλάδα. Είναι τρομερό ν' ακούς ένα τραγούδι που το γνωρίζει όλος ο κόσμος και ο στιχουργός να είναι ένας νομπελίστας ποιητής όπως οΣεφέρης, για παράδειγμα. Βέβαια, δεν γνωρίζω τους ποιητές όλων των χωρών και πόσοι έχουν μελοποιηθεί αλλά από αυτά που εγώ ξέρω η Ελλάδα είναι μοναδική στο θέμα αυτό. Πριν σου μιλήσω για τη δουλειά του Καβάφη να σου πω ότι στα ελληνικά είμαι ...αγράμματη (γέλια). Δεν πήγα σε ελληνικό σχολείο, είμαι αυτοδίδακτη. Μέσα από την ποίηση και τα τραγούδια έμαθα να διαβάζω και να καταλαβαίνω τα Ελληνικά.
Α. Κοκκίνου:Αξιοσημείωτο!
Α. Gravas: Ήταν ένα ψάξιμο, γιατί πήγαινα μόνο γερμανικό σχολείο και ήθελα να μάθω τα ελληνικά για να καταλαβαίνω αυτά τα καταπληκτικά τραγούδια που άκουγα: Το “Περιγιάλι”, το “Άξιον εστί”... Πού να καταλάβω τη γλώσσα ενός Σεφέρη ή ενός Ελύτη.. Όλα αυτά από τα εφηβικά μου χρόνια και μετά. Η επαφή μου με τον Καβάφη άρχισε πριν μάθω ποιός ήταν ο ποιητής αυτός. Άκουσα κάτι καταπληκτικά τραγούδια που τα είχε μελοποιήσει ένας ταλαντούχος Έλληνας συνθέτης, ο Αλέξανδρος Καρόζας, πριν είκοσι χρόνια. Είμαστε κι οι δυο Έλληνες δεύτερης γενιάς και κάναμε μια επιτυχία στη Γερμανία που δεν περίμενε κανείς. Τώρα έχω πάλι ένα project σχετικό με τον Καβάφη που είναι μελοποιημένα ποιήματά του σε πέντε διαφορετικές γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, γερμανικά και ελληνικά). Πήγαμε πέρυσι στην Αμερική σε έξι πόλεις φέτος στους Δελφούς και το Σάββατο φεύγουμε για Μεξικό και Χιλή για να παρουσιάσουμε Καβάφη. Για φαντάσου!
Α. Κοκκίνου:Είναι φοβερό το ότι ο λόγος αυτών των ποιητών που έζησαν πολλές φορές μοναχικές και δυστυχισμένες ζωές μετά θάνατον ακούγεται σε όλο τον κόσμο.
Α. Gravas: Είναι καταπληκτική αυτή η ελληνικότητα του Καβάφη, ο τρόπος που μιλάει για τόσα διαφορετικά θέματα αγγίζοντας τόσες διαφορετικές εθνικότητες.. Είμαι περήφανη που μπορώ να βάλω αυτές τις λέξεις στο δικό μου το σώμα. Φαντάσου τα “Τείχη” σε πέντε γλώσσες. Ένα πρόγραμμα που επί μιάμιση ώρα σε πάει σε μια πορεία μουσικής, γλώσσας, φιλοσοφίας ... Πριν δέκα μέρες τραγούδησα αυτό το project στο Λονδίνο. Ήρθε μια κυρία με δάκρυα στα μάτια και είπε “Ευχαριστώ πάρα πολύ”. Ευχαρίστησή μου!
Στις 15 του Δεκέμβρη θα παρουσιάσουμε Καβάφη και στο Ίδρυμα Κακογιάννη
Α. Gravas: Είμαι κάτοικος Αυστρίας, Βιέννης.
Α. Κοκκίνου: Ό, τι καλύτερο! Ζείτε στη βασίλισσα της μουσικής! Με όλα αυτά τα ταξίδια νιώθετε και λίγο πολίτις του κόσμου;
Α. Gravas: Πάρα πολύ! Έμεινα στη Βιέννη και στη Φραγκφούρτη, δώδεκα χρόνια στο Λονδίνο... Πηγαινοερχόμαστε. Δεν νιώθω ότι κάπου είναι για μένα ο τόπος της απόλυτης ομορφιάς, ο τόπος της ζωής μου όπου εκεί είναι το σπίτι μου. Είμαι Ευρωπαία, αυτός είναι ο χώρος μου. Έχω βέβαια ελληνικό διαβατήριο και ελληνική ταυτότητα σαν άνθρωπος.
Α. Κοκκίνου: Στέκομαι στο γεγονός ότι δηλώνετε Ευρωπαία. Σαν άνθρωπος της τέχνης και πολίτις του κόσμου νιώθετε ότι ο όρος αυτός έχει ιδιαίτερο βάρος για σας;
Α. Gravas: Είναι κάτι αυτονόητο για μένα. Νομίζω πως είμαι και τυχερή επειδή μεγάλωσα στη Γερμανία και όλοι οι φίλοι μου ήταν από διάφορες χώρες, Ιταλοί, Ισπανοί, Γιουκοσλάβοι, Τούρκοι, 'Ελληνες, Γερμανοί.. Μεγαλώνοντας σε ένα τέτοιο πολυπολισμικό περιβάλλον το βρίσκεις αυτονόητο ότι είμαστε φίλοι και ο καθένας έχει τα έθιμά του. Αυτό με βοήθησε να διαμορφώσω την αντίληψη που έχω και σήμερα: Για μένα δεν υπάρχουν σύνορα. Δεν με ενδιαφέρει από πού είναι ο απέναντί μου, αν είναι άσπρος, μαύρος… Με ενδιαφέρει να τα βρίσκουμε.
Α. Κοκκίνου:Αυτή η αντίληψή για τα πράγματα φαίνεται και στις πολυποίκιλες μουσικές σας επιλογές. Έχετε κινηθεί σε μία τεράστια γκάμα, από το λόγιο ρεπερτόριο (άριες, ορατόρια κλπ) σε jazz κομμάτια, ελληνικά τραγούδια και μουσικές του κόσμου. Πόσο δύσκολο είναι για έναν ερμηνευτή να αποδώσει τόσο διαφορετικά είδη; Υπάρχει διαφορετική προσέγγιση στο κάθε είδος;
Α. Gravas: Είμαι πάντα της άποψης ότι πρέπει να σεβαστείς το είδος της μουσικής που πάς να ερμηνεύσεις. Το ερώτημα είναι γιατί έχεις επιλέξει να το ερμηνεύσεις. Η λέξη crossoverστη μουσική είναι πολύ της μόδας τα τελευταία είκοσι χρόνια. Μην ξεχνάμε, όμως ότι το crossover άρχισε και απ' την εποχή του Caruso, μόνο που δεν το έλεγαν έτσι τότε.. Προσωπικά, είμαι λυρική τραγουδίστρια, αυτές ήταν οι σπουδές μου και η αρχική μου πορεία, αλλά πάντα είχα κι άλλα ενδιαφέροντα. Δεν ονομάζω τον εαυτό μου τραγουδίστρια της όπερας, δεν ήμουν ποτέ αυτό με όλη μου την ψυχή, ποτέ δεν ονειρεύτηκα να γίνω Μαρία Κάλλας. Γενικά, ποτέ δεν είχα ένα είδωλο, δεν ήθελα να είμαι αντίγραφο κάποιου άλλου.
Όταν τραγουδάω ένα κομμάτι που δεν είναι κλασσικό, πχ. ένα ελληνικό κομμάτι του Χατζιδάκι ή του Θεοδωράκηπρέπει να σκεφτώ πώς θα χειριστώ τη φωνή μου, σε τεχνικό επίπεδο μιλώντας να μην χρησιμοποιήσω την οπερετική φωνή αλλά να του δώσω κατάλληλο χρωματισμό για να το κάνω δικό μου, χωρίς να είναι μίμηση των άλλων εκτελέσεων του πολυτραγουδισμένου τραγουδιού. Πιστεύω πως έχω βρει δικό μου τρόπο σε τεχνική ανάλυση. Σίγουρα πάντως δεν ξυπνάω ένα πρωί και να πω ξαφνικά πως θα ερμηνεύσω το τάδε τραγούδι έτσι απλά. Το επεξεργάζομαι, πειραματίζομαι, δοκιμάζω και πάνω στη σκηνή, μέχρι να βρω τον δικό μου ήχο. Ή πες ότι λέω το “send in the clowns” ή το “summertime”. Δεν είμαι τραγουδίστρια της jazz, ούτε του musical, αλλά μου αρέσει ένα κομμάτι, το μαθαίνω, ανοίγω το στόμα μου, ακούω τον εαυτό μου, δοκιμάζομαι και προσπαθώ να κάνω κάτι καινούργιο. Αυτό έχει νόημα για μένα σαν καλλιτέχνης, γιατί το να κάνω κάποια κόπια της κόπιας δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου. Και δεν το κάνω για το θεατή και μόνο, το κάνω για μένα, πολύ εγωιστικά. Συγνώμη, αλλά το κάνω για μένα … (γέλια)
Α. Κοκκίνου:Από κει δεν ξεκινάει το όλο πράγμα;
Α. Gravas: Για μένα ναι. Ένας πολύ γνωστός Γερμανός δημοσιογράφος και μουσικοκριτικός είπε: “Κι άλλη mezzo soprano έρχεται να κάνει crossover;” Εγώ του απάντησα: “Άκουσε πρώτα και θα μιλήσουμε μετά”. Κι εκείνος κατάλαβε, και στη συνέχεια έγινε και fan μου, ότι το cd μου δεν έχει τη λογική του marketing, ποιά κομμάτια θα πουλήσουν καλύτερα ή σε ποιά ομάδα ανθρώπων απευθύνεται εμπορικά. Η δουλειά αυτή δεν έγινε με κάποια πολυεθνική. Είναι δική μου ανεξάρτητη παραγωγή, επομένως έχω την πολυτέλεια να κάνω αυτό που θέλω εγώ καλλιτεχνικά.
Α. Κοκκίνου: Έτσι πιστεύω εγώ ότι θα έπρεπε να είναι όλες οι δουλειές. Μια και ήρθε η κουβέντα στο cd “Με του έρωτα τις ευωδιές”, θα ήθελα να μου μιλήσεις για τους συντελεστές.
Α. Gravas: Συμμετέχει ο Άγγλος πιανίστας, ο Nigel Foster, με τον οποίο έχουμε κάνει πολλές συναυλίες και είναι ένας από τους πιο γνωστούς πιανίστες συνοδείας στη χώρα του. Σε ένα κομμάτι παίζει ο Ροδίτης ακκορντεονίστας Κυριάκος Κωνσταντάκης, μεγάλη ανακάλυψη για μένα!
Α. Κοκκίνου: Είχατε παίξει και μαζί στη Ρόδο;
Α. Gravas: Ναι! Κάναμε μαζί τη “Νύχτα μαγικιά”. Το κομμάτι αυτό στο δίσκο βγήκε εντελώς αυτοσχεδιαστικά! Ο άνθρωπος δεν ήξερε καν την τονικότητα που θα αρχίσει ! (γέλια). Επίσης συμμετέχει ένας πολύ ταλαντούχος Έλληνας πιανίστας και μαέστρος, ο Κωνσταντίνος Δημηνάκης, ο οποίος σπούδασε στη Βιέννη. Ο Γιώργος Πανέτσος (σημ:Έλληνας κιθαριστής που διαπρέπει στο εξωτερικό) παίζει σε δύο κομμάτια σε μια ζωντανή ηχογράφηση από το Sargfabric Vienna Concert 2012 και βέβαια ο Μίμης Πλέσσαςπαίζει στο πιάνο το κομμάτι του και δικό μου αγαπημένο, την “Καθαρή Δευτέρα” .
Α. Κοκκίνου:Να πω ότι μου έκαναν εντύπωση στο βιογραφικό σας οι σπουδές φιλοσοφίας που έχετε κάνει, παράλληλα με τη μουσικολογία και τη Γερμανική φιλολογία. Πόσο κοντά είναι η φιλοσοφία με την τέχνη;
Α. Gravas: Η φιλοσοφία είναι το παν, το όλο. Δεν είναι αρκετό αυτό; Είναι το ψάξιμο του μυαλού μας, το ψάξιμο άλλων σοφών ανθρώπων στη διάρκεια των τελευταίων 2.500 χρόνων. Στις ακαδημαϊκές σπουδές μπήκα για ένα τελείως απίθανο λόγο: Είχα πάθει παράλυση στις φωνητικές χορδές στα δεκάξι μου. Δυστυχώς αυτό τράβηξε αρκετά χρόνια και τα όνειρά μου να γίνω τραγουδίστρια είχαν χαλάσει. Έπρεπε να γίνω καλά για να συνεχίσω-ευτυχώς βρήκα ένα γιατρό που με βοήθησε να θεραπευτώ. Για ενάμισι χρόνο δεν μιλούσα, όμως ήθελα να κάνω κάτι κι έτσι γύρισα στον ακαδημαϊκό τομέα. Δεν άφησα τις σπουδές μου όταν έγινα καλά γιατί μου άρεσαν, αν και δεν ήθελα να γίνω θεωρητικός. Έμαθα πάρα πολλά πράγματα που δεν θα τα μάθαινα αν σπούδαζα μόνο τραγούδι.
Α. Κοκκίνου:Και μπορεί αυτά τα πράγματα να μπήκαν και μέσα στην τέχνη σας τελικά. Μεταξύ πολλών άλλων έχετε ερμηνεύσει μελοποιημένη ποίηση. Άκουσα μέρος μιας δουλειάς σε μελοποίηση Καβάφη που μου άρεσε πολύ. Η μελοποιημένη ποίηση είναι ελληνικό φαινόμενο ή συνηθίζεται και αλλού;
Α. Gravas: Όχι όπως στην Ελλάδα. Είναι τρομερό ν' ακούς ένα τραγούδι που το γνωρίζει όλος ο κόσμος και ο στιχουργός να είναι ένας νομπελίστας ποιητής όπως οΣεφέρης, για παράδειγμα. Βέβαια, δεν γνωρίζω τους ποιητές όλων των χωρών και πόσοι έχουν μελοποιηθεί αλλά από αυτά που εγώ ξέρω η Ελλάδα είναι μοναδική στο θέμα αυτό. Πριν σου μιλήσω για τη δουλειά του Καβάφη να σου πω ότι στα ελληνικά είμαι ...αγράμματη (γέλια). Δεν πήγα σε ελληνικό σχολείο, είμαι αυτοδίδακτη. Μέσα από την ποίηση και τα τραγούδια έμαθα να διαβάζω και να καταλαβαίνω τα Ελληνικά.
Α. Κοκκίνου:Αξιοσημείωτο!
Α. Gravas: Ήταν ένα ψάξιμο, γιατί πήγαινα μόνο γερμανικό σχολείο και ήθελα να μάθω τα ελληνικά για να καταλαβαίνω αυτά τα καταπληκτικά τραγούδια που άκουγα: Το “Περιγιάλι”, το “Άξιον εστί”... Πού να καταλάβω τη γλώσσα ενός Σεφέρη ή ενός Ελύτη.. Όλα αυτά από τα εφηβικά μου χρόνια και μετά. Η επαφή μου με τον Καβάφη άρχισε πριν μάθω ποιός ήταν ο ποιητής αυτός. Άκουσα κάτι καταπληκτικά τραγούδια που τα είχε μελοποιήσει ένας ταλαντούχος Έλληνας συνθέτης, ο Αλέξανδρος Καρόζας, πριν είκοσι χρόνια. Είμαστε κι οι δυο Έλληνες δεύτερης γενιάς και κάναμε μια επιτυχία στη Γερμανία που δεν περίμενε κανείς. Τώρα έχω πάλι ένα project σχετικό με τον Καβάφη που είναι μελοποιημένα ποιήματά του σε πέντε διαφορετικές γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, γερμανικά και ελληνικά). Πήγαμε πέρυσι στην Αμερική σε έξι πόλεις φέτος στους Δελφούς και το Σάββατο φεύγουμε για Μεξικό και Χιλή για να παρουσιάσουμε Καβάφη. Για φαντάσου!
Α. Κοκκίνου:Είναι φοβερό το ότι ο λόγος αυτών των ποιητών που έζησαν πολλές φορές μοναχικές και δυστυχισμένες ζωές μετά θάνατον ακούγεται σε όλο τον κόσμο.
Α. Gravas: Είναι καταπληκτική αυτή η ελληνικότητα του Καβάφη, ο τρόπος που μιλάει για τόσα διαφορετικά θέματα αγγίζοντας τόσες διαφορετικές εθνικότητες.. Είμαι περήφανη που μπορώ να βάλω αυτές τις λέξεις στο δικό μου το σώμα. Φαντάσου τα “Τείχη” σε πέντε γλώσσες. Ένα πρόγραμμα που επί μιάμιση ώρα σε πάει σε μια πορεία μουσικής, γλώσσας, φιλοσοφίας ... Πριν δέκα μέρες τραγούδησα αυτό το project στο Λονδίνο. Ήρθε μια κυρία με δάκρυα στα μάτια και είπε “Ευχαριστώ πάρα πολύ”. Ευχαρίστησή μου!
Στις 15 του Δεκέμβρη θα παρουσιάσουμε Καβάφη και στο Ίδρυμα Κακογιάννη
Α. Κοκκίνου: Θα ήταν μεγάλη μου χαρά να το παρακολουθήσω... Έχετε συμπράξει μεταξύ πολλών άλλων και με το Μίκη Θεοδωράκη. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τη συνεργασία σας αυτή;Α. Gravas: Ναι! Βέβαια! Ο Μίκης Θεοδωράκης!Ήμουν πολύ τυχερή γιατί ήθελε να τραγουδήσω το συμφωνικό του τραγούδι Raven σε ποίηση του Σεφέρη που είναι γραμμένο για mezzo soprano και συμφωνική ορχήστρα. Το ηχογραφήσαμε σε cd και κυκλοφόρησε-νομίζω το είδα κάπου κι εδώ στην Ελλάδα. Παίχτηκε σε συναυλίες στη Γερμανία, με μαέστρο τον ίδιο. Έκανα επίσης μαζί του τις πρεμιέρες του “Έρως και Θάνατος” (άλλο συμφωνικό έργο από το 1949) στην Αγγλία. Επίσης, τα τραγούδια του Paul Eluard πριν τα ηχογραφήσει με τη Νένα Βενετσάνου τα είπα εγώ στην πρεμιέρα στην Αγγλία. Έχω χειρόγραφες παρτιτούρες του και είναι μεγάλη μου τιμή. Άλλωστε, ο πρώτος μου δίσκος ήταν του Μίκη Θεοδωράκη και μου τον έκανε δώρο η μητέρα μου στα δώδεκά μου χρόνια.
Α. Κοκκίνου: Κ. Gravas, ποιά στιγμή της καριέρας σας θυμάστε με συγκίνηση;
Α. Gravas: Θυμάμαι διάφορα πράγματα! Κάθε φορά συγκινείσαι για κάτι άλλο…Για παράδειγμα, πρόσφατα με φώναξε ο Μαχαιρίτσας να συμμετέχω στη συναυλία του στο πάρκο του Μεγάρου και τον ρωτάω “Τι θέλεις να τραγουδήσω;” “Ό,τι θες!” μου απάντησε. Ανεβαίνω λοιπόν στη σκηνή και τραγουδάω “Μην τον ρωτάς τον ουρανό” του Χατζιδάκι. Συγκινήθηκα πάρα πολύ που είδα μπροστά μου όλη τη νεολαία, είκοσι, εικοσιπέντε χρονών παιδιά να τραγουδούν μαζί μου το ρεφραίν. Είναι ένα τραγούδι 50 - 55 χρόνων και το ήξεραν! Δεν ξέρω πού αλλού υπάρχει αυτό στον πλανήτη! Αυτό με συγκινεί: 5000 παιδιά να τραγουδάνε μαζί μου.
Κάτι άλλο που έγινε στη Ρόδο: Έρχεται μία κυρία, μου συστήνεται “Είμαι η Σταματία, είμαι ογδόντα ενός χρονών και θέλω να σας πω ότι τα τραγούδια αυτά που τραγουδήσατε σήμερα τα έχουμε ακούσει πολλές φορές και τα αγαπάμε πάρα πολύ. Σήμερα, όμως, μου φάνηκε σαν να τα άκουσα πρώτη φορά. Αυτό με συγκίνησε. Και με συγκινεί πάρα πολύ όταν οι άνθρωποι δεν έχει σημασία πόσοι είναι αυτοί, έρχονται και μου λένε την προσωπική τους εμπειρία.
Γιατί ανεβαίνουμε στη σκηνή; Θέλουμε να μοιραστούμε κάτι και όταν ο άλλος το καταλαβαίνει αυτό και δέχεται να το μοιραστεί μαζί μας είναι ό ,τι πιο ωραίο υπάρχει. Αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς σαν συναυλιακός τραγουδιστής, όχι σαν τραγουδιστής της όπερας, όπου εκεί είσαι μέσα σ' ένα σχήμα και παίζεις ένα συγκεκριμένο ρόλο. Γι' αυτό αγαπώ τόσο πολύ τις συναυλίες και γι' αυτό πήγα εκεί. Στην όπερα πήγα στην αρχή, τέσσερα- πέντε χρόνια αλλά μετά αναζητούσα πολύ την επαφή με το κοινό. Κάποιοι το ονομάζουν ψυχαγωγία, η λέξη αυτή όμως έχει πολλές έννοιες και μία από αυτές είναι να συγκινήσεις τους ανθρώπους, να τους κάνεις να ξεφύγουν λίγο, να πάνε αλλού. Γιατί η μουσική έχει αυτή τη δύναμη αν τη χρησιμοποιήσεις σωστά.
Α. Κοκκίνου: Είναι η πιο άμεση των τεχνών.
Α. Gravas: Απόλυτα! Και δεν έχει σημασία σε τι γλώσσα τραγουδάς. Είναι αυτή η αμεσότητα, το θαύμα της ζωής.
Α. Κοκκίνου: Γι΄ αυτό το λόγο υπάρχουν καλλιτέχνες που ταξιδεύουν σε όλα τα μέρη της γης τραγουδώντας στη γλώσσα της πατρίδας τους και συγκινούν το ακροατήριο όπου πηγαίνουν.
Α. Gravas: Πήγα στην Ιαπωνία, στη Μαλαισία, στη Σουηδία, σε τόσο διαφορετικά μέρη και κάθε χώρα το αντιμετωπίζει διαφορετικά. Για μένα είναι πολύ σημαντικό που το ζω αυτό και νιώθω πάρα πολύ τυχερή γιατί βλέπεις και καταλαβαίνεις πράγματα που δεν θα τα καταλάβαινες αν ζούσες σε ένα περιορισμένο περιβάλλον. Το καλύτερο φάρμακο κατά του ρατσισμού είναι τα ταξίδια.
Α. Κοκκίνου: Σωστά! Οι ρατσιστές δεν ταξιδεύουν (γέλια)... Στο βιογραφικό σας είδα ότι έχετε συστήσει κάποιο σύνολο, το ORAMA.
Α. Gravas: Tο emsemble ORAMA ξεκίνησε γιατί ήθελα ένα σύνολο που να προωθεί την σύγχρονη ελληνική μουσική. Κι αυτό το κάναμε πολλά χρόνια όσο ζούσα στο Λονδίνο. Ήταν εξ' ολοκλήρου σύγχρονο σύνολο, είχαν γραφτεί αρκετά κομμάτια για εμάς και στις συναυλίες μας συνήθως κάναμε πρεμιέρες: Θεοδωράκη, Σκαλκώτα, Τσοντάκη. Είχαμε κουαρτέτο εγχόρδων, σόλο κλαρινέτο, πιάνο και φωνή. Τώρα βρίσκεται σε αδράνεια μέχρι να ενεργοποιηθεί πάλι.
Α. Κοκκίνου: Δεν είναι μικρό πράγμα το να συστήσεις ένα σύνολο.
Α. Gravas: Καθόλου μικρό. Και ήμουν η μόνη ελληνίδα στο σύνολο. Οι μουσικοί ήταν από την Αγγλία, τη Ρωσία, το Βέλγιο... Κάναμε πολύ καλά πράγματα.
Α. Κοκκίνου: Έχοντας έρθει σε επαφή με ακροατές από τόσες χώρες, πώς βρίσκετε το ελληνικό κοινό σε σχέση με αυτό της Ευρώπης ή του υπόλοιπου κόσμου; Το ρωτάω αυτό γιατί πολλοί πιστεύουν ότι οι Έλληνες δεν είναι καλά εκπαιδευμένοι στο να παρακολουθούν λόγια μουσική.
Α. Gravas: Οι Έλληνες είναι αυθόρμητοι. Κάθε φορά που τραγουδάω εδώ πολλοί έρχονται και μου λένε πως νιώθουν περήφανοι, καθώς με βλέπουν σαν ένα κομμάτι της δικιάς τους κουλτούρας που τους αντιπροσωπεύει έξω. Όταν το άκουσα για πρώτη φορά ξαφνιάστηκα αλλά το ξανάκουσα πολλές φορές στη συνέχεια και κατάλαβα ότι θα είναι τελικά κάπως έτσι τα πράγματα.
Α. Κοκκίνου: Η έννοια της ελληνικής ομογένειας έχει συναισθηματικό βάρος για τους Έλληνες.
Α. Gravas: Αυτό κατάλαβα κι εγώ. Όμως αυτά που κάνω, το να μιλάω για την Ελλάδα, το να βάλω ένα πακέτο ελληνικών τραγουδιών μέσα στη συναυλία μου, τα βρίσκω αυτονόητα γιατί αυτή είναι η ταυτότητά μου. Ο Έλληνας σου δείχνει ότι το εκτιμά αυτό και το βλέπω και στα σχόλια στην ιστοσελίδα και το facebook από ανθρώπους που δεν τους ξέρω. Συχνά με ρωτούν αν είμαι πρέσβυρα της Ελλάδας. Εγώ απαντάω ότι δεν είμαι πρέσβυρα κανενός! Δέχτηκα αυτή την ερώτηση πρόσφατα σε μια συνέντευξη τύπου στο Βέλγιο. Αν αυτό σημαίνει ότι προωθώ κάποια κομμάτια της ελληνικής κουλτούρας, ισχύει και το δέχομαι. Αλλά επαναλαμβάνω ότι το θεωρώ αυτονόητο: Αν δεν το κάνω εγώ που είμαι ελληνίδα ποιός θα το κάνει; Και έτσι πρέπει γιατί είμαστε μια μικρή χώρα και περνάμε μια κρίσιμη κατάσταση, η οποία δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα. Το προφίλ της Ελλάδας που προβάλλεται προς τα έξω και το οποίο καλλιέργησαν μια χαρά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και των δύο πλευρών είναι λάθος. Είναι πολύ σημαντικό να βγαίνουμε και να λέμε πως δεν είναι έτσι τα πράγματα: δεν είναι -για παράδειγμα-όλοι οι Έλληνες απατεώνες. Εγώ προσωπικά δεν γνωρίζω κανέναν τέτοιο! Η γενίκευση είναι κακό πράγμα και δηλητηριάζει τις κοινωνίες μας και το μεταξύ μας διάλογο. Λένε, π.χ., πως οι Γερμανοί είναι όλοι Ναζιστές. Ε, λοιπόν όχι! Έγω δεν έχω φίλο Ναζιστή! Αν δεν γίνεται διάλογος αλήθειας δεν θα προχωρήσουμε πουθενά.
Δεν είναι γνωστό στην Ελλάδα ότι γίνονται πολλές εκδηλώσεις αλληλεγγύης και στο Βέλγιο και ση Γερμανία, όπου με φωνάζουν συχνά και συμμετέχω, αλλά εδώ δεν τις ακούμε πολύ. Οργάνωσα πέρυσι στην όπερα της Φραγκφούρτης συναυλία αλληλεγγύης για τα χωριά SOS με το Μίμη Πλέσσα και μαζεύτηκαν 30.000 Ευρώ. Γερμανοί και Έλληνες ήταν μαζί πάνω στη σκηνή. Ήρθαν προσωπικότητες όπως ο Gunther Emmerlich, ο καλύτερος βαρύτονος της Γερμανίας. Δεν καθόμαστε έτσι, υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν πράγματα.
Α. Κοκκίνου: Είναι σημαντικό να ακουστούν αυτά.
Α. Gravas: Είναι σημαντικό να το μάθουν οι Έλληνες. Κάποιοι άνθρωποι με τους οποίους συναντιόμαστε σε δείπνα ή άλλες περιστάσεις μου έλεγαν ότι εμείς εδώ δεν κάνουμε τίποτα! Συγνώμη, αλλά δεν φταίω εγώ που ο ελληνικός τύπος ασχολείται με το αν κάποιος VIP φόρεσε κόκκινα ή πράσινα παπούτσια αντί να αναφέρει ότι εμείς κάναμε αυτό στην όπερα της Φραγκφούρτης, όπως και στις Βρυξέλλες όπου έγινε προώθηση της Ελλάδας επί δώδεκα ώρες. Τώρα το Δεκέμβρη θα πάω στις Βρυξέλλες και θα τραγουδήσω με τον Plácido Domingo σε εκδήλωση στα πλαίσια του διαλόγου για το μέλλον της Ευρώπης. Γίνονται πολλά πράγματα σε μικρή και μεγάλη κλίμακα. Υπάρχουν ακόμα φορείς που πιστεύουν σε κάποια ποιότητα... Γιατί αυτά τα πράγματα δεν είναι καθόλου εμπορικά προϊόντα.
Α. Κοκκίνου: Το εμπορικό και το μη εμπορικό είναι πολύ σχετική έννοια. Εξαρτάται από τη διαφήμιση, την εκπαίδευση του κοινού και τη χρονική στιγμή.
Α. Gravas: Να σου πω.. Μου έλεγαν “Α! θα πας στην Αμερική! Ξέρεις πόσοι ελληνοαμερικάνοι θα έρθουν να σε ακούσουν;” Θα το πιστέψεις ότι σε όλη αυτή την περιοδεία σε έξι σταθμούς γνώρισα όλους όλους δέκα ελληνοαμερικανούς στο Πανεπιστήμιο του Yale; Όλοι οι άλλοι ήταν αμερικάνοι άλλων εθνικοτήτων..Αυτό το βρίσκω πολύ καλό γιατί δείχνει ότι και η ποιότητα έχει κάποια ανταπόκριση αν την αφήσει κάποιος να προχωρήσει. Ο κόσμος θέλει το καλό, το έχω δει, το έχω ζήσει και δεν πιστεύω αυτά που μου λένε “Α...αυτό είναι εμπορικό, αυτό δεν είναι, το άλλο είναι πεθαμένο”. Αφού ο κόσμος το λαχταράει! Θέλει θάρρος να πας ενάντια σε αυτό που λένε όλοι. Αυτό είναι το σημαντικό.
Στην Ελλάδα υπάρχει κι ένα συνεχές ψυχοπλάκωμα, όλος ο κόσμος μιλάει για την κρίση. Κρίση υπάρχει και στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στην Αγγλία, όπου οι άνθρωποι σκέφτονται επίσης πώς θα πληρώσουν τη θέρμανσή τους. Απ' τη μία καταλαβαίνω το ότι ασχολούμαστε μόνο με τον εαυτό μας, απ' την άλλη πρέπει να καταλάβουμε ότι το θέμα δεν είναι μόνο ελληνικό. Ίσως είναι ευκαιρία να δείξουμε την αλληλεγγύη μας σε άλλους ανθρώπους όχι αναγκαστικά μακριά, αλλά εδώ δίπλα μας.
Α. Κοκκίνου: Αυτό θα οδηγήσει και σε άλλη σκέψη πάνω στη ζωή γενικότερα..
Α. Gravas: Πρέπει! Όλοι οι άνθρωποι θέλουμε να έχουμε ωραία πράγματα, ζούμε και σε μια καπιταλιστική κοινωνία που μας καθοδηγεί στο να έχουμε όλο και περισσότερα. Μήπως είναι η στιγμή να σκεφτούμε τι απ' όλα αυτά χρειαζόμαστε για να έχουμε ευτυχία; Σε αυτή τη φάση που ζούμε είναι ευκαιρία να σκεφτούμε. Γι' αυτό και το cd αυτό που έκανα δε με νοιάζει πόσο θα πουλήσει. Δόξα τω Θεώ είναι ήδη sold out στο Βέλγιο και στη Γερμανία. 'Ηθελα, όμως, ειλικρινά απλώς να βγει το τι είμαι εγώ και δεν με ενδιαφέρει αν δεν έχει την καταπληκτική ενορχήστρωση με φιλαρμονική ορχήστρα ή το οτιδήποτε άλλο. Είναι λιτό με ένα πιάνο, ένα ακκορντεόν.. Μπορεί η επόμενη συλλογή τραγουδιών να είναι εντελώς διαφορετική, αναλόγως του τι θα θέλω να κάνω τότε.
Α. Κοκκίνου: Ευχαριστώ πολύ για τις σκέψεις και τις απόψεις που μοιραστήκατε μαζί μου και με το “Μουσικόραμα”!
Αλληλεγγύη, περίσκεψη, θάρρος και φως.....Κρατάω αυτά σαν απάνθισμα της κουβέντας μας με την κ. Gravas, η οποία, εκτός της παρουσίασης του cd της στις 11 Νοεμβρίου στον Ιανό θα εμφανιστεί στις 19 Νοεμβρίου στο Half Note, με special guests, τον Μίμη Πλέσσα, τον Γιώργο Ψυχογιό, τον Παναγιώτη Μάργαρη και τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα.
11/2013 Αρετή Κοκκίνου
Alexandra Gravas: Βιογραφικό
Alexandra Gravas: Ακούστε τραγούδια της στο YOUTUBE
Αναρτήσεις
Valira Time.JPG)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου